رابطه بین میزان فعالیت فیزیکی، “نیاز به استراحت برای برطرف کردن خستگی ناشی از رانندگی”، تعداد تصادفات و غیبت از کار در رانندگان
معرفی
خستگی، اضطراب و فشار کاری رانندگان مهمترین عوامل در بروز تصادفات جاده ای و سلامت شغلی رانندگان در حین انجام کار می باشد.
اما مسئله ای که در بیشتر کشورهای دنیا مورد غفلت واقع شده است، تاثیر منفی فعالیت های فیزیکی کم رانندگان بر روی اضطراب، خستگی، وضعیت سلامتی و خطر تصادفات آنها می باشد.
اولین مطالعات و مدل برای درک میزان تاثیر فعالیت های فیزیکی بر روی تصادفات رانندگی، در سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۶ توسط تیلورو دورن انجام شد. براساس این مطالعه، فعالیتهای فیزیکی منظم رانندگان موجب افزایش سطح انرژی و مقاومت بدن، کاهش سطح خستگی، بهبود کیفیت خواب و وضعیت سلامتی آنها و در نتیجه پاسخ های روانی مناسب رانندگان در شرایط پرفشار و استرس زا میشود. در نتیجه این تاثیرات، خطر تصادف و غیبت از کار آنها کاهش قابل ملاحظه ای می یابد. در مقابل، یک زندگی کم تحرک منجر به خستگی بیشتر رانندگان و مقاومت کمتر آنها در برابر نیازهای روانی رانندگی در هنگام کار می شود.
بر اساس مطالعات صورت گرفته، اضطراب و فشار کاری، میزان فعالیت فیزیکی را کاهش می دهد. این کاهش ممکن است به دلیل نیاز به استراحت و بازیابی توانایی ذهنی بعد از خستگی روانی ناشی از کار باشد. در واقع رانندگان پر استرس بر این باورند که خستگی روانی خود را میتوانند با استراحت و عدم انجام فعالیتهای فیزیکی بعد از کار بازیابند. با کاهش فعالیتهای فیزیکی، خستگی شغلی به شدت زیاد میشود و با افزایش خطر تصادف، اضطراب ایجاد می شود. بنابراین ، مفهوم “نیاز به به استراحت” را با استفاده از فعالیت های فیزیکی و تاثیر آن بر روی تصادف و سلامتی میتوان تعریف کرد.
بر اساس یک مطالعه منحصر به فرد که توسط اسلویتر، وندربیک و فرینگس- درسن ۲انجام شد، نه تنها رانندگان با فعالیت فیزیکی کمتر، زمان بیشتری برای رفع «نیاز به استراحت برای برطرف کردن خستگی ناشی از رانندگی» احتیاج دارند (استراحت آنها زمان بیشتری طول میکشد)، بلکه احتمال تصادف آن ها نیز بیشتر است. رانندگانی که بیش از یکبار در هفته ورزش می کنند ۰/۷۸ تصادف به ازای هر راننده در ۱سال دارند، در حالیکه این رقم برای رانندگان با فعالیت جسمی کمتر، ۱/۰۵ در مدت مشابه می باشد.
هدف از این مطالعه تحقیق بر روی ارتباط میان فعالیت فیزیکی در بین رانندگان اتوبوس با تعداد تصادفات و میزان غیبت از کار آنها میباشد. هدف جانبی نیز بررسی نقش خستگی گزارش شده توسط راننده (نیاز به استراحت)، در رابطه بین فعالیت های فیزیکی با تصادفات و غیبت از کار میباشد.
روش انجام کار
تعداد ۱۸۳ راننده تازه کار ، در یک بازه زمانی یکساله ارزیابی شدند. عملکرد این راننده ها در یک آزمون کاغذی و کامپیوتری، در یک شبیه سازی رانندگی ارزیابی شد.
معیارهای ارزیابی
فعالیت های فیزیکی گزارش شده توسط رانندگان، با استفاده از نسخه خود اجرای پرسشنامه بین المللی فعالیت فیزیکی (IPAQ ) ارزیابی شد. این پرسشنامه به دنبال اطلاعاتی مثل تعداد روزهای در هفته گذشته و تعداد دقیقه های در هر روز است که رانندگان فعالیت های متوسط و سنگین ورزشی انجام داده اند. زمان پیاده روی و نشستن در یک مکان در طبقه های دیگری قرار گرفتند. پرسشنامه مربوط به سنجش “نیاز به استراحت” نیز برای ارزیابی خستگی شغلی استفاده شد. این مقیاس شامل مواردی است که پاسخ های آن در یکی از پنج طبقه بین “کاملاً موافقم” تا “کاملاً مخالفم” قرار می گیرد. در این پرسشنامه به عنوان نمونه سوال هایی مانند موارد زیر از رانندگان پرسیده می شود:
- درپایان یک روز کاری معمولاً احساس خستگی زیادی می کنم.
- در پایان یک روز کاری آنقدر خسته ام که نمی توانم یک فعالیت جدید را شروع کنم.
وضعیت سلامتی گزارش شده توسط رانندگان با استفاده از پرسشنامه سلامتی عمومی– (GHo-12( 412 تعیین گردید. سوال هایی با
پاسخ آری و یا نه، مانند « آیا احساس می کنید که دوست دارید بیشتر از مقداری که هم اکنون فعالیت فیزیکی دارید، فعالیت کنید» و سوال های دیگری در رابطه با میزان دسترسی، امکان پذیری و فرصت فعالیتهای ورزشی نیز از رانندگان پرسیده شد. همچنین با استفاده از بانک اطلاعاتی شرکتهای حمل و نقل مسافری، تعداد تصادفات اتوبوس به تفکیک میزان مقصر بودن راننده (کاملاً مقصر، مقصر جزئی و غیرمقصر) در یک بازه زمانی سه ماهه به دست آمد.
تحلیل داده ها
داده های حاصل از پرسشنامه بین المللی فعالیت فیزیکی، مرتب و ارزش گذاری شدند (برای اطلاعات بیشتر می توانید به سایت
http://www.ipaq.ki.se مراجعه کنید و نمونه های آماری در سه طبقه قرار گرفتند : ۱-فعالیت فیزیکی کم (میزان فعالیت کل
کمتر از -۶۰۰دقیقه در هفته) 2-فعالیت متوسط (میزان فعالیت فیزیکی کل بین ۶۰۰ تا ۳۰۰۰ دقیقه در هفته) و ۳-فعالیت زیاد (میزان فعالیت فیزیکی کل بیش از ۳۰۰۰ دقیقه در هفته). نمونه هایی که میزان فعالیت فیزیکی شدید، متوسط و پیاده روی بیش از ۹۶۰ دقیقه در هفته گزارش کرده بودند، از داده ها خارج شدند.
داده های کامل (شامل اطلاعات و تحقیقات بر روی تصادف و غیبت از کار) از ۱۲۳ راننده جمع آوری شد. امتیازهای مربوط به “نیاز به استراحت” و GHO-12 نیز به دست آمد. در ادامه برای هر کدام از سطوح فعالیتی میزان فعالیت فیزیکی گزارش شد. برای مقایسه تعداد تصادف، غیبت از کار، سلامتی عمومی، (GHO-12) و نیاز به استراحت برای سه سطح فعالیت فیزیکی از تحلیل واریانس استفاده شد. با استفاده از توزیع نامساوی نمونه ها بین سه سطح فعالیت فیزیکی و تعداد نمونه های خارج شده (به دلیل فعالیت فیزیکی بیش از حد گزارش شده) و با استفاده از پرسشنامه بین المللی فعالیت فیزیکی ( ،(IPAQ مجموعه ای از آزمونهای دیگری (t-test) نیز برای ارزیابی پاسخ های آری و یا نه به سئوال “تمایل برای فعالیت فیزیکی بیشتر” طراحی شد. همچنین برای تعیین تاثیر فعالیت فیزیکی بر روی تعداد تصادفات و غیبت از کار از تحلیل رگرسیون و به صورت غیرمستقیم از «نیاز به استراحت»، استفاده شد.
نتایج
خصوصیات جامعه آماری به صورت زیر بود: میانگین سنی ۳۷/ ۸، محدوده سنی : ۱۹-۶۰ سال(جنسیت: %۸۵ آقایان میانگین نسبت وزن به قد ) (قد/وزن: ( ۲۷/۳ شاخص چگالی بدن)رنگ پوست: تقریباً سفید ( %۷۹ سفید، %۸ سیاه و ۷ درصد آسیایی) وضعیت تاهل: %۵۴ متاهل، %28 مجرد، %۹ مطلقه و وضعیت سیگاری بودن یا نبودن: %۷۵ سیگاری که % ۴۷ آنها در هنگام مطالعه سیگار می کشند. (به طور میانگین این افراد ۱۰۴ سیگار در هفته می کشند)
جدول ۳ اطلاعات توصیفی برای میزان بر حسب دقیقه فعالیت شدید، فعالیت متوسط و پیاده روی رانندگان در هفته را نشان میدهد. در این جدول همچنین رابطه بین سطح فعالیت فیزیکی و دیگر متغیرهای مورد بررسی نشان داده شده است. همانطور که در این جدول مشاهده می شود، تفاوت قابل توجهی بین نرخ تصادف و غیبت از کار در مدت زمان سه ماه در سطوح مختلف فعالیتهای فیزیکی وجود ندارد.
رانندگان با فعالیت فیزیکی کم به طور متوسط دو برابر رانندگان با فعالیت فیزیکی بالا تصادف می کنند. همچنین 6 روز نیز بیشتر از رانندگان با فعالیت فیزیکی زیاد از کار غیبت میکنند.
۱۷۸%( (۴۷رانندگان با فعالیت فیزیکی کم، ۴۴۲۲ ( ۳۳ درصد) رانندگان با فعالیت فیزیکی متوسط و ۲۳ ۶
( ۲۶درصد) رانندگان با فعالیت فیزیکی زیاد، در مدت زمان سه ماه حداقل یک تصادف را داشته اند. بر خلاف انتظار،
سطح فعالیت فیزیکی با امتیازهای بهدست آمده در GHQ -12ارتباط چندانی نداشت. در مقابل، سطح فعالیت فیزیکی بر روی “نیاز به استراحت”، تاثیرگذار بود و گروه با فعالیت فیزیکی بالا به صورت کاملاً مشخص امتیاز کمتری در این قسمت نسبت به گروه با فعالیت فیزیکی متوسط (3/6و گروه با فعالیت فیزیکی کم ۶) داشتند. یعنی رانندگان با فعالیت فیزیکی بیشتر، نیاز کمتری به استراحت در اثر خستگی ناشی از رانندگی احساس میکنند، دیرتر خسته میشوند و در صورت خستگی خیلی سریعتر توانایی جسمی و روحی خود را باز می یابند.
رابطه بین سطح فعالیت فیزیکی و “نیاز به استراحت”، وضعیت سلامتی ، تصادفات و غیبت از کار
| فعالیت فیزیکی بالا N =28 | فعالیت فیزیکی متوسط N =76 | فعالیت فیزیکی پایین N =15 | |
| ۲۳۵/۰۰ | ۷۳/۲۲ | ۵/۸۸ | فعالیت فیزیکی زیاد(دقیقه در هفته) |
| ۲۴۱/۶۱ | ۹۷/۴۴ | ۱۰/۰۰ | فعالیت فیزیکی متوسط (دقیقه در هفته) |
| ۲۷۵/۰۰ | ۲۹۳/۷۱ | ۸۴/۱۲ | پیاده روی |
| ۳۷۵۳/۹۳ | ۱۹۳۵/۰۰ | ۳۶۴/۶۲ | میزان مصرف انرژی کل (دقیقه در هفته) |
| ۰/۳۵ | ۰/۵۳ | ۰/۷۶ | تعداد کل تصادفات(در مدت ۳ماه) |
| ۰/۲۱ | ۰/۶۳ | ۱/۲۳ | داد روزهای غیبت از کار (در مدت ۳ماه) |
| ۳۴/۰۹ | ۳۴/۳۸ | GHQ -12 | |
| ۲۳/۷۹ | ۲۷/۴۱ | ۲۹/۸۰ | “نیاز به استراحت” |
شکل ۹ مدلی را برای چگونگی تاثیرات مستقیم و غیرمستقیم میزان مصرف انرژی در هفته قبل از دوره سه ماهه آزمایش (بر اساس اطلاعات دریافت شده از IPAQ ) بر تصادفات و غیبت از کار را در دوره سه ماهه نشان می دهد. میزان مصرف انرژی حاصل ضرب زمان فعالیت فیزیکی زیاد، متوسط و پیاده روی (دقیقه( با ۴ ،۸ و ۳/۳ واحد مصرف انرژی می باشد. عدد ۱ به عنوان واحد مصرف انرژی برای استراحت به کار میرود. با توجه به داده های جدول ۳، میزان فعالیت فیزیکی بر روی »نیاز به استراحت« تاثیر میگذارد که »نیاز به استراحت« نیز بر روی تعدادتصادفات تاثیرگذار خواهد بود. اما با استفاده از اطلاعات مربوط به “نیاز به استراحت” نمی توان غیبت از کار را پیش بینی نمود. با استفاده از مجموعه ای از آزمون های دیگر مشخص شد رانندگانی که تمایل دارند فعالیت فیزیکی بیشتری داشته باشند ( ،(n =126 نسبت به رانندگانی که فکر میکنند به اندازه کافی فعالیت میکنند و نیازی به افزایش فعالیت فیزیکی خود ندارند « n=42 نیاز به استراحت» ، تعداد تصادف و تعداد روزهای غیبت از کار بیشتری را گزارش کرده اند.
بحث:
عدم وجود تفاوت قابل توجه در نرخ تصادفات و غیبت از کار در سطوح مختلف فعالیت فیزیکی به دلیل ضعف قدرت آماری نمیباشد. اما، تحلیل های بیشتر در این مطالعه، انجام خواهد شد، به طوریکه تعداد تصادفات و روزهای غیبت از کار در مدت زمان شش و دوازده ماه کاری بررسی می شود. فرضیه تاثیر مثبت فعالیت های فیزیکی بر روی کاهش تعداد تصادفات به دلیل انرژی بیشتر، باز یافتن سریع تر توانایی جسمی و روحی بعد از خستگی کاری و خستگی های کمتر ناشی از کار، با استفاده از یافته های حاضر قابل دفاع می باشد. نیاز به استراحت و بازیابی توانایی روحی و جسمی بعد از خستگی کاری، یک متغیر روانشناسی مهم و بیانگر میزان خستگی و اضطراب مرتبط با کار می باشد. این مطالعه همچنین یافته های قبلی مبنی بر ارتباط «نیاز به استراحت» و میزان فعالیت فیزیکی را نیز تقویت می کند. تقریباً ۷۵درصد نمونه آماری نسبت به تمایل انجام فعالیت فیزیکی ابراز تمایل کردند که این رانندگان سطوح بالایی را برای «نیاز به استراحت»گزارش داده بودند. آن ها همچنین نرخ تصادف و غیبت از کار بیشتری داشتند.
تاثیرگذاری “نیاز به استراحت” بر روی رابطه بین میزان فعالیت فیزیکی (کل انرژی مصرف شده- دقیقه در هفته) و تعداد تصادفات و غیبت از کار بعد از سه ماه
فعالیت های فیزیکی منظم و مداوم قدرت غلبه برخستگی را افزایش و میزان خستگی را کاهش می دهد. همچنین با فعالیت های فیزیکی مناسب، رانندگان می توانند اضطراب در برابر چالش های ذهنی خود را کاهش دهند. بنابراین ارتقای سلامت رانندگان در حین انجام کار بسیار اهمیت دارد. این تفکر بسیار رایج است که رانندگان برای برطرف کردن خستگی کاری خود، از فعالیت های غیر فیزیکی (مثل تلویزیون نگاه کردن( استفاده می کنند. تاثیر حالت های روحی بر روی رفتار رانندگان و نیاز به افزایش متوسط فعالیت های فیزیکی بهصورت فعالیتهایی سرگرم کننده و جذاب بسیار جالب و پر اهمیت می باشد. براساس راهنمای IPAQ اطلاعات مربوط ۴۶ راننده که با واقعیت تطابق نداشت، از داده ها حذف شد. سوال ساده تمایل به فعالیت فیزیکی بیشتر نشان داد که ۸۱ درصد رانندگان که ۹۱درصد آن ها در گروه با فعالیت فیزیکی کم بودند دوست دارند فعالیت فیزیکیشان را افزایش دهند. جالب است که ۷۸ درصد نمونه آماری بیان کردند که از کلاس های ورزشی در صورتی که در محل کارشان و رایگان باشد.
حداقل دوبار در هفته استفاده خواهند کرد و ۵۲درصد نیز در صورتیکه هزینه هر بار استفاده تا حداکثر ۳پوند باشد از امکانات ورزشی استفاده می کنند.
نتیجه: به صورت خلاصه، در این مطالعه مشاهدات پایه ای ارائه شد که نشان می دهد افزایش فعالیت فیزیکی یک عامل مهم در کاهش ریسک تصادف و غیبت از کار در رانندگی، مخصوصاً برای رانندگان اتوبوس و کامیون ها می باشد. خروجی جالب دیگر این اطلاعات ابراز تمایل رانندگان اتوبوس ها برای انجام فعالیت های فیزیکی بیشتر بود. همچنین با اطلاعات گردآوری شده در این مطالعه «نیاز به استراحت» به عنوان یک عامل مهم که ارتباط بین فعالیت فیزیکی و تصادفات در رانندگان حرفه ای را مشخص می کند، شناخته شد.
منبع: ترجمه
