مرکز لجستیک چیست؟
مرکز لجستیک محدوده مشخصی است که به منظور تجمیع فعالیتهای مرتبط با لجستیک و حمل ونقل کالا در بعد داخلی یا بین المللی و در جهت بهینه سازی فرآیندها و کاهش هزینه ها ایجاد میشود. انواع مراکز لجستیک در دسته بندی روبرو نشان داده شده اند که موارد خاکستری رنگ مواردی هستند که در ستاد مراکز لجستیک کشور مدیریت میشوند.
مرکز لجستیک مرزی
مرکز لجستیک مرزی، مرکز لجستیکی که در منطقه مرزی واقع است و امکانات و خدمات لجستیک مورد نیاز را برای صادرات، واردات و ترانزیت فراهم می کند. به طور کلی تمامی سازمانهای ذیربط در ورود و خروج کالا خدمات خود را به طور متمرکز و یکپارچه در این مرکز ارائه می کنند.
احداث مراکز لجستیک در اغلب کشورهای توسعه یافته از مقررات مشارکت عمومی خصوصی و واگذاری در چارچوب زیرساختهای حمل و نقل تبعیت می کند.
دخالت دولت در توسعه زیرساخت های مراکز لجستیک یا به شکل مستقیم انجام می شود یا با اقداماتی نظیر مقررات گذاری، تنظیم قراردادها و معافیت مالیاتی صورت می گیرد یا سایر مشوق ها (Grants) شرایط را برای ورود بخش خصوصی فراهم می کنند.
تجربیات ایران در خصوص مرکز لجستیک
مرکز لجستیک آپرین
مرکز لجستیک آپرین در ۲۱ کیلومتری جنوب غرب تهران در محل تقاطع محورهای شرق غرب و شمال جنوب راه آهن واقع شده و به چندین بزرگراه دسترسی دارد. محوطه مرکزی تبادل کالای آپرین ۷۰۰ هکتار وسعت دارد و احداث ۱۱۰ انبار و پایانه کانتینری در آن پی شبینی شده که احداث آنها کامل نشده است. مطالعات ایجاد مرکز لجستیک بزرگ مانوری و ۱۱۰ انبار )هر یک به مساحت ۹ هزار مترمربع( و پایانه کانتینری، حدود ۳۰ سال قبل انجام و خرید تجهیزات مربوطه نیز آغاز شد، اما سپس متوقف ماند. از سال ۱۳۶۹ دوباره طرح فعال شده و تا سال ۱۳۸۳ عملیات مربوط به یک واحد انبار، تعمیرگاه های لکوموتیو و واگن، تاسیسات ذخیره سازی سوخت، سوخت گیری، روغن گیری و شن گیری لکوموتیوها، ساختمان های اداری، خوابگاه و حمل بار کانتینری، در مجموع به مساحت ۸۶ هزار مترمربع و شبکه های تاسیسات زیربنایی در ۷۰۰ هکتار زمین محوطه پایانه انجام شده است. هم اکنون طرح جامع مرکز لجستیک با توجه به ضرورت های روز و چشم انداز نیازهای ۲۰ سال آینده در دست اقدام است.
پایانه آپرین به عنوان یک بندر خشک امکان بالقوه تغذیه بازار مصرف شهر تهران و مناطق صنعتی اطراف آن را دارد. در حال حاضر یک انبار به مساحت ۹ هزار مترمربع در مرکز آپرین فعایت م یکند و خروجی سالانه آن حدود ۵۰۰۰ کانتینر است. وظیفه پایانه آپرین قبول قطارهای باری، مانور، تنظیم و اعزام آنها به ایستگاه ها و انبارهای مقصد در محورهای مختلف است. ازجمله تاسیسات مهم آپرین تعمیرگاه لکوموتیو در ساختمانی به وسعت ۲۵۷۰ مترمربع است.
پایانه آپرین که در صورت شروع فعالیت رسمی اش در انواع بنادر خشک دور از ساحل طبق هبندی می شود، دارای منافع قابل توجهی خواهد بود.
در صورت هماهنگی با گمرک، کالاها پس از تخلیه و بارگیری در بنادر امام و شهید رجایی از طریق را هآهن به مقصد آپرین حمل خواهند شد و صاحبان کالا می توانند برای دریافت کالاهای خود مستقیما به آپرین مراجعه کنند. شرکت تایدواتر با خرید تجهیزاتی مانند ری چاستاکر، امتی استاکر، سایدلیفت، لیفتراک، باسکول، دستگاه شست و شوی کانتینر، لیفتراک ۱۰ تن، جرثقیل ۳۵ تنی بوم تلسکوپی و یک نسخه نرم افزار کامل TCTS ، در کنار گردآوری، جذب و آموزش کارکنان مدیریتی، کارشناسان و نیروهای حفاظتی و نیز بارشماران فعالیت خود را در پایانه آپرین از نیمه دوم سال ۱۳۸۶ آغاز کرده است.
مرکز لجستیک شهید مطهری
مرکز لجستیک شهید مطهری در ۳۶ کیلومتری جنوب شهر مشهد، در محل انشعاب راه آهن مشهد از محور سرخس رازی قرار دارد و به شبکه بزرگراهی دسترسی دارد. مساحت محدوده استگاه شهید مطهری حدود ۱۹۰ هکتار است. انبارها و تجهیزات مرکز لجستیک مطهری توسط بخش خصوصی اداره می شود. امکان تخلیه و بارگیری انواع واگن مسقف، لبه بلند، لبه کوتاه، مخزن دار و فل هبر در مرکز لجستیک وجود دارد. میزان تخلیه بار مرکز لجستیک در سال ۱۳۸۵ برابر ۵۲۵ هزار تن و حجم صادرات ۸/ ۱۰ هزار تن بوده است. در مرکز لجستیک مطهری تشکیلات گمرک نیز مستقر است.
مرکز لجستیک سرخس
مرکز لجستیک سرخس در ۱۷۰ کیلومتری شمال شرق مشهد و ۱۵ کیلومتری شهر سرخس در نقطه مرزی ایران و ترکمنستان قرار دارد. دسترسی مناسب به شبکه بزرگراهی، شرایط مطلوبی را برای ترانزیت کالا به وجود آورده است به طوری که بالغ بر ۸۸ درصد ترانزیت ریلی کشور از مرکز لجستیک مزبور انجام می شود. مرکز لجستیک سرخس مجهز به سایت کانتینری و ۴۲ هکتار فضای باز برای ذخیره کالاست. مجموعه خطوط و سوز نبندی مرکز لجستیک سرخس شامل ۳۶ کیلومتر خط معمولی، ۸ کیلومتر خط عریض، ۱۹ دستگاه سوزن عریض و ۷۲ دستگاه سوزن معمولی است.
مرکز لجستیک پیشگامان
مرکز لجستیک پیشگامان با بیش از ۵۱۰۰۰ سهامدار در سال ۱۳۹۱ ، با اخذ مجوز رسمی از دولت جمهوری اسلامی ایران در مرکز جغرافیایی ایران فعالیت خود را به منظور تاسیس نخستین مرکز لجستیک تعاونی ایران آغاز نمود و در حال حاضر فاز اول از این مجموعه عظیم ۷۰۰ هکتاری به بهره برداری رسیده است.
مرکز لجستیک پیشگامان زنجیره تامین فراگیر خود را با طیف گسترده ای از خدمات از جمله خدمات بندری، لجستیکی، ارزش افزوده و فورواردینگ با بهره گیری از آخرین تکنولوژی و روش های روز دنیا به بازرگانان ارائه و همچنین مهمترین قطب حمل و نقل کالا در منطقه خاورمیانه خواهد شد و با ارائه بالاترین سطح خدمات رفاهی و تجاری اولین انتخاب بازرگانان برای تجارت آسان و سودمند در مکانی امن خواهد بود.
مرکز لجستیک پیشگامان با داشتن زیرساخت قدرتمند و مدرن فناوری اطلاعات و ارتباطات و استقرار سیستم پنجره واحد تجاری، دارای به روزترین سیستم ترخیص و رهگیری کالا، قبول و اجرای درخواست صاحب کالا بدون حضور فیزیکی است.
مرکز لجستیک پیشگامان، نخستین مرکز لجستیک تعاونی کشور با فراهم نمودن مجموعه ای کامل از خدمات مورد نیاز بازرگانان و صاحبان کالا در منطقه ای امن در مرکز کشور، بستری مناسب و ایده آل را برای فعالیت های اقتصادی آنان در زمینه های مختلف مهیا نموده است و در حال حاضر با راه اندازی فاز نخست، ارائه دهنده خدمات گمرکی، حمل و نقل، بندری، سردخانه ای، انبارداری، واردات و صادرات و همچنین بازرسی کالا می باشد.
